WAT IS GENDERNEUTRALE TAAL?

Genderneutraal taalgebruik is het overkoepelende begrip voor alle vormen van niet-seksistisch, inclusief en gendergelijk taalgebruik. Genderneutraal taalgebruik beoogt het vermijden van woorden die als vooringenomen, discriminerend of denigrerend kunnen worden ervaren doordat zij impliceren dat een bepaald geslacht of gender de norm is. Gendergelijk en inclusief taalgebruik draagt ook bij aan de vermindering van genderstereotypering, brengt sociale verandering teweeg en zorgt voor meer gendergelijkheid.

Genderneutraal of genderinclusief taalgebruik is niet enkel een kwestie van politieke correctheid. Taal heeft namelijk een grote invloed op de houding, het gedrag en de opvattingen van mensen. (Genderneutraal taalgebruik in het Europees Parlement 2018)

Toen ik zo goed als geen wetenschappelijke artikelen kon vinden over dit onderwerp besloot ik mijn netwerkcontacten van Kantharos in te schakelen. Lida van den Broek gespecialiseerd o.a. in managen van diversiteit en (anti-racismevraagstukken en Ida Sabelis, hoogleraar VU, gender en diversiteitsvraagstukken, beiden organisatie-antropologen.

Mijn relaties gaven aan dat er nog (te) weinig wetenschappelijk onderzoek is gedaan naar genderinclusief taalgebruik. Het is een nog ‘jong’gebied en er is een grote diversiteit onder (non-binair) transgender personen en diverse voorkeuren.  Hun advies: “Ga in dialoog met transgender -/, non-binaire trans(gender) studenten om tot een ‘eigen’ taalgebruik te komen. Deze studenten hebben zich vaak goed verdiept in wenselijk taalgebruik en kunnen dat zelf aangeven.

Ik ben vervolgens toch op internet gaan kijken en vond een paar organisaties die in, meer of mindere mate, voorwerk hebben gedaan, een brochure of een artikel hebben gepubliceerd. Nader te noemen: Transgender Netwerk Nederland, COC, de Vereniging voor Genderdiversiteit, NRC, De Correspondent en “One World”, Europees Parlement maar er zijn vast nog meer. Deze organisaties geven niet alleen richtlijnen over taalgebruik maar geven ook uitleg over de verschillende dimensies zoals Cisgender, non-binaire of agender mensen of het gebruik van de termen genderneutraal, genderdiversiteit  of genderinclusief.

Hier een korte toelichting en een verwijzing naar de bijbehorende websites:

• Transgender Netwerk Nederland heeft een brochure uitgegeven “Het Genderdoeboek”. Het is een wegwijzer met tips om zelf aan de slag te gaan met genderinclusiviteit en genderinclusief aanspreken.  TNN heeft in 2016 een verkiezing georganiseerd voor een genderinclusief voornaamwoord. Uit de verkiezing is ‘hen/hun’ (enkelvoud) gekomen als beste woorden. Ook het gebruik van “die/diens” zijn opties omdat deze neutrale voornaamwoorden zijn. Zie voorbeeld:

Uitleg hen/hun, die/diens

• In de Correspondent van 16 juni 2016 reageert Lisa Peters (correspondent) op de introductie van de termen ‘hen’ en “die”.

https://decorrespondent.nl/4748/geen-man-of-vrouw-dan-ben-je-voortaan-een-hen/1050864703020-d399a42e

• Het Europees Parlement was in 2008 de eerste internationale organisatie die meertalige richtsnoeren voor genderneutraal taalgebruik vaststelde. Genderneutraal taalgebruik passen ze toe zowel in geschreven als gesproken communicatie. Op pagina 10 van hun brochure geven ze specifieke richtsnoeren voor het Nederlands.

• One World, https://transtaal.nl/

Op de website van “One World” staan do’s en don’ts in taalgebruik en ze geven tips om transgender personen en thematiek correct en respectvol te beschrijven, te bespreken en in beeld te brengen. Hieronder een paar voorbeelden

• Een voorbeeld van genderinclusief taalgebruik.

In een van AHK teksten staat:

De student is eigenaar van zijn eigen leren. We kunnen ook zeggen: De student is eigenaar van het eigen leren of eigen leerproces.

• https://www.nrc.nl/nieuws/2020/09/05/haar-en-de-zijnen-hoe-nrc-omgaat-met-non-binaire-termen-en-enkel-meervoud-a4010893#/handelsblad/2020/09/0

https://www.nrc.nl/nieuws/2017/11/15/leserin-leser-of-toch-maar-liever-lesecs-

Marysia Weide

AHK/Theaterdocent Verkort 2020

(Bovenstaande bron is lesmateriaal opgesteld door Marysia Weide, Docent Interpersoonlijk Sensitief en coach bij de opleiding Theaterdocent  Verkort)