Bron: Deviant Art
Bron: Jane Regina Sauer
WAS: Strijder voor persoonlijke vrijheid, rechten van vrouwen en kinderen, recht van onderwijs, voor nationale morele verheffing, en voor een carrière voor het gewone volk.
IS: Tot op de dag van vandaag het symbool van de emancipatie van Indonesische vrouwen.
“You see, the adat [tradition] of our country strongly forbids young girls to go outside their home. We were not allowed to go anywhere else – and the only educational institution with which our little town is blessed is just an ordinary public elementary school for Europeans. In my twelfth year, I was ordered to stay home – I had to enter the ‘box’. I was locked up in the house, totally isolated from the outside world. I could not return to this world unless I was beside my husband, a complete stranger, whom our parents had chosen for us and to whom we can be married off literally without our knowledge.” – Raden Adjeng Kartini-
Zoals Kartini hier benoemd is er een grote tegenstrijdigheid in de politieke beweegredenen van Indonesië. De inspiratie voor het land werd vaak gehaald uit de moderne ideeën van de westerse wereld, maar er moest wel worden vastgehouden aan de traditionele waarden van de Indonesische cultuur. Vrouwen zoals Kartini belichaamden deze tegenstrijdigheid. Kartini was de eerste feminist van Indonesië en is daarbij gemythologiseerd als symbool voor het Indonesisch nationalisme als het ontwaken van een van de eerste Indonesische vrouwenbewegingen. De status rondom Kartini heeft ze voornamelijk te danken aan de grote hoeveelheid brieven die ze naliet. Mijn keuze om Raden Adjeng Kartini te belichten komt dan ook door de enorme passie van Kartini om tegen het bewind in te gaan en op te komen voor de rechten van vrouwen en meisjes, wat die tijd alle perken te buiten was.
Biografie
Raden Adjeng Kartini werd geboren in een adellijke familie op 21 april 1879 in het dorp Mayong op het eiland Java. Kartini was dochter van Ngasirah en Sosroningrat. Ngasirah was regent van Japara en Ngasirah. Sosroningrat was een Javaanse aristocraat die voor de Nederlandse koloniale overheid werkte. Destijds was polygamie nog zeer gebruikelijk en zo was Ngasirah de eerste van drie vrouwen van Sosroningrat. Kartini was niet enigskind maar had 10 broers en zussen. De naam Raden is een adellijke aanspreektitel die gevoerd wordt door afstammelingen van verschillende vorstenfamilies op Java, Madoera en Soenda. Door het feit dat de vader van Kartini een koninklijke functie had, had ze het privilege om van haar zesde tot haar twaalfde samen met haar broers naar een Nederlandse school te gaan. Dit was in deze tijd in Indonesië niet gebruikelijk en hier genoten maar weinig tot geen meisjes van. Ze leerde op school de Nederlandse taal en door Nederlandse boeken leerde de westerse cultuur kennen.
Bron: Suara
Bron: Aspeksindo
Bron: Atria
kiem van kartini's activisme 1879 - 1899
Een persoon die veel invloed heeft gehad op Kartini was een regentenvrouw genaamd mevrouw Marie Ovink-Soer. Ze was auteur en vrouw van de lokale Europese koloniale ambtenaar. Toen Kartini vanaf haar twaalfde niet meer naar school ging, kreeg ze bij Marie Ovink-Soer informele lessen. Marie bracht haar veel feministische opvattingen bij waar hier dus ook het zaadje werd geplant voor Kartini’s latere activisme. Verder gaf ze Kartini en haar zussen Roekmini en Kardinah conversatielessen, deze liepen vaak uit op discussies over sociale zaken, waaronder vrouwenrechten. Toen Kartini in 1899 een oproep deed naar een penvriendin kwam ze al snel in contact met Stella Zeehandelaar, dit was een jonge Nederlandse feminist met wie Kartini haar gedachten en dromen kon delen. Kartini’s grote wens was om in Nederland te studeren en daarna in Java een school op te richten speciaal voor meisjes, en daarmee de Javaanse vrouwenemancipatie een start te geven.
Huwelijksdwang
Toen Kartini twaalf jaar was, was haar schooltijd voorbij, ze werd tot aan haar huwelijk thuis afgezonderd. Dit was volgens Javaanse traditie om meisjes op hun toekomstige huwelijk voor te bereiden. Ze mochten niet zonder begeleiding naar buiten totdat er een huwelijk werd gesloten. Kartini vond het moeilijk zich aan te passen aan haar isolement, ze vond een hobby in het schrijven van brieven, Dit deed ze aan Marie, maar ook aan haar Nederlandse schoolgenoten. Ze protesteerde in de brieven tegen de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen in de Javaanse cultuur. Met als hoofdonderwerp de gedwongen huwelijken op jonge leeftijd, want vrouwen kenden hierdoor geen vrijheid.
Kartini en haar man Raden Adipati Joyodiningrat.
Bron: Leiden Special Collections Blog
Uiting van activisme en succes 1899 – 1903
Toen Kartini 20 jaar was ging ze artikelen schrijven voor Nederlandstalige tijdschriften die in Nederland en Java gepubliceerd werden, onder de naam ‘Het klaverblad’. Hierin sprak Kartini zich uit over koloniale zaken en onderwijs voor Javanen. Na deze publicaties kwam Kartini in contact met de Directie van het departement van onderwijs. Een echtpaar genaamd Abendanon en Rosa, ze waren voorstander van ethische politiek. Deze politiek had als uitgangspunt het verbeteren van de welvaart en het welzijn van de Indonesische bevolking en dit door middel van onderwijs. Rosa en Kartini hielden goed contact met elkaar en bleven schrijven over de maatschappelijke thema’s waarvoor Kartini zich inzette.
Toen Kartini het eerste huwelijksaanzoek kreeg was ze 23 jaar en hier gaf ze meteen het ‘ja woord’ op. Kartini was klaar met de isolatie en wist dat ze hierdoor iets meer vrijheid kreeg. Op 8 november 1903 trouwde ze met de regent van Rembang genaamd Raden Adipati Joyodiningrat. Hij was 26 jaar ouder dan Kartini, had al drie vrouwen en twaalf kinderen. Kartini werd hoofdvrouw van het gezin.
Abendanon en Rosa
bron: Leiden Special Collections Blog
Kartini zette door 1903 - 1904
Kartini miste door haar huwelijk de kans om met een beurs in het buitenland te gaan studeren. Ze had helaas ook geen andere keus want ze was met 24 jaar volgens de Javaanse tradities eigenlijk al te oud om een goed huwelijk te verwachten. Dit weerhield haar echter niet om zelfstandig verder te leren. Zo bleef ze zich inzetten voor vrouwenemancipatie aan de hand van haar contacten met Nederland.
Ook opende Kartini in 1903 een Indonesische lagere school waar er niet gediscrimineerd werd op gender en sociale status. Kartini bleef tot haar dood corresponderen met Nederlandse koloniale ambtenaren om de zaak van Javaanse vrouwen te bevorderen emancipatie.
Bron: Jayne C. Lammers, PhD
Bron: Good News From India
Overlijden en nasleep
Op 13 september 1904 beviel Kartini van haar eerste kind, vier dagen na de bevalling stierf Kartini in Rembang op vijfentwintigjarige leeftijd door complicaties die bij de geboorte van haar zoon waren ontstaan. Na haar dood werden er op Java meer scholen voor meisjes opgericht en kwam er veel aandacht voor de emancipatie van vrouwen. Ook sprak Soekarno, toendertijd en eerste president van Indonesië, Kartini in 1964 uit tot heldin van nationale vrijheid. Volgens Soekarno was ze niet alleen een voorvechtster van de emancipatie van vrouwen, maar voor de gehele Indonesische bevolking.
Tegenwoordig intrigeert Kartini nog velen, er worden documentaires, films, talkshows, bijeenkomsten en stichtingen gemaakt en gehouden om Kartini te herdenken, maar ook om mensen nog steeds te activeren over de belangrijke maatschappelijke thema’s waar Kartini voor stond.
Door duisternis tot licht
Pas na haar dood kreeg Kartini bekendheid door de uitgave van ‘door duisternis tot licht’. Dit boek bestond uit de brieven die oorspronkelijk naar haar Nederlandse penvriendinnen en het echtpaar Abendanon waren, en werden in 1911 gebundeld en gepubliceerd door Abendanon. Deze publicatie had Abendanon gemaakt voor het werven van fondsen voor meisjesscholen. Het boek was een grote inspiratiebron voor de Indonesische vrouwenbeweging en intelligentsia. De brieven die geschreven zijn beleven herdruk op herdruk. Zo bijzonder dat ze zijn dat indertijd zelfs betwijfeld werd of een Javaanse regentendochter die geschreven kon hebben.
Hieronder zijn een aantal van de brieven die zich in ‘door duisternis tot licht’ bevinden te zien.
Bron: Leiden University Libraries, Digital Collections
In de brieven die uiteindelijk in deze publicatie terechtkwamen sprak ze 4 jaar voor haar overlijden de volgende woorden:
"En al zal ik dan zoo gelukkig niet zijn, het einddoel te bereiken, al zal ik halverwege reeds bezwijken, ik zal gelukkig sterven, want de baan is dan toch gebroken en ik heb meê helpen opbreken den weg, die leidt naar de vrijheid en zelfstandigheid der Inlandse vrouw."
Ik vind dat Kartini hier ontzettend mooie woorden spreekt en wat ik ook heel interessant vind hieraan is dat Kartini niet wist hoe haar leven verder zou lopen en dat ze ongelukkigerwijs 4 jaar later zou sterven. In de quote komt heel mooi naar voren dat ondanks ze “halverwege reeds zou bezwijken” ze toch gelukkig zal sterven omdat de eerste stap naar onafhankelijk voor de vrouw is gezet en zo bleef Kartini altijd positief en heeft ze altijd hoop houden in de strijd voor vrouwenrechten. Dit heeft ook uiteindelijk zeker zijn vruchten afgeworpen en zo is en blijft Kartini het voorbeeld van de onafhankelijkheid van de vrouw voor Indonesië maar ook daarbuiten.
Herdenkingsmonument Kartini
Bron: Suara
Herdenkingsmonument Kartini
Bron: Dreamstime
Wilt u meer verdieping in het leven van Raden Adjeng Kartini? Lees, luister of kijk naar deze aanraders!
Verder lezen
- On feminism and nationalism, Kartini’s letters to Stella Zeehandelaar, 1899-1903
- Letters of a Javanese princess, Kartini Adjeng Raden, 1911
- Kartini: the complete writings, Kartini Adjeng Raden, 1898-1904
- Door duisternis tot licht, Kartini Adjeng Raden, 1911
Verder kijken
- Kartini: Princess of Java
- The life of lady Kartini
- The postman and Kartini
Doneren bij stichting Kartini
Stichting Kartini zet zich al 40 jaar in om de armste kinderen uit de kampongs in Malang – Oost Java, Indonesië naar school te laten gaan.
Ontstaan uit een privé-initiatief in het West-Friese Bovenkarspel, is het project uitgegroeid tot een volwaardige stichting met een trouwe enthousiaste groep pleegouders en donateurs.
Kun jij een klein bedrag missen? Doneer dan via de contactinformatie van de stichting.
Literatuur
Koops, Enne. ‘Soekarno (1901-1970) – De eerste president van Indonesië’ Biografieën. Versie 1, (2020), geraadpleegd 06 december 2022. Beschikbaar via https://historiek.net/soekarno-president-indonesie/68673/
Denijs, Marjet. ‘Raden Adjeng Kartini – biografie’. Vrouwelijke pioniers. (Onbekend), Geraadpleegd 06 december 2022. Beschikbaar via https://atria.nl/nieuws-publicaties/bijzondere-vrouwen/vrouwelijke-pioniers/raden-adjeng-kartini-biografie/
Taman, Richard. ‘Doelstelling stichting Kartini’ Actueel nieuws. (2022), geraadpleegd 10 december 2022. Beschikbaar via https://www.kartini.info/
Crawford, Magnus. ‘Raden Adjeng Kartini Biografie’ Activisten. (Onbekend), Geraadpleegd 06 december 2022. Beschikbaar via https://nl.swashvillage.org/article/raden-adjeng-kartini-biography
Taylor, Gelman Jean. ‘Kartini (1879-1904)’ (2018), geraadpleegd 06 december 2022. Beschikbaar via https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Kartini
Saifulloh. ‘Habis Gelap Terbitlah Terang , Sekilas Tentang Raden Adjeng Kartini’. (2021), geraadpleegd 14 december 2022. Beschikbaar via https://aspeksindo.or.id/cerita-sejarah-ra-kartini/
Biography.com editors. ‘Raden Adjeng Kartini’. (2014), geraadpleegd 14 december 2022. Beschikbaar via https://www.biography.com/activist/raden-adjeng-kartini
The Editors of Encyclopaedia Brittanica. ‘Raden Adjeng Kartini’. Education. (Onbekend),Geraadpleegd 16 december 2022. Beschikbaar via https://www.britannica.com/biography/Raden-Adjeng-Kartini
Auteursrechtelijk beschermd. ‘Literaire Salon in Het Indisch Huis
Binnen en buiten het gareel Raden Adjeng Kartini’. Indische letteren. Versie 1, 19 (2004), geraadpleegd 16 december 2022. Beschikbaar via https://www.dbnl.org/tekst/_ind004200401_01/_ind004200401_01_0006.php
Auteursrechtelijk beschermd. ‘Kartini, Raden Adjeng’. Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 8 (1930), geraadpleegd 16 december 2022. Beschikbaar via https://www.dbnl.org/tekst/molh003nieu08_01/molh003nieu08_01_1675.php
Reksonegoro, Kardinah. ‘Kartini: de feiten’. Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde. Versie 2, (1966), geraadpleegd 06 december 2022. Beschikbaar via https://www.jstor.org/stable/27860613?seq=1#metadata_info_tab_contents
Taylor, Gelman Jean. ‘Kartini in her historical context’ Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde. Versie 2/3 (1989), geraadpleegd 6 december 2022. Beschikbaar via https://www.jstor.org/stable/27864034#metadata_info_tab_contents
Taman, Richard. ‘Wie was Kartini?’ Stichting Kartini. (2022), geraadpleegd 06 december december 2022. Beschikbaar via https://www.kartini.info/wie-was-kartini/
Rusch, I. ‘Feminisme in de derde wereld’. Kartini: pionier van de Indonesische vrouwenemancipatie. (2018): 36 pagina’s [bachelor scriptie], geraadpleegd 10 december 2022. Beschikbaar via https://studenttheses.uu.nl/bitstream/handle/20.500.12932/29119/Bachelor%20scriptie_Ilse%20Rusch.pdf?sequence=2&isAllowed=y
Door: Maxime Speets, Studente Reinwardt Academie, Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten