Buiten de lijnen van de ziel

Figuur 1: Le chant du Tambour, 2015.

Hedendaagse kunstenaar Solange Knopf werd in 1957 geboren in Brussel. In de jaren 60 en 70 reisde ze rond de wereld naar onder andere India, Afghanistan, Iran en Marokko. Later kreeg ze een zoontje.

In de loop van de jaren 70 zijn er persoonlijke omstandigheden waardoor ze in een depressie raakt. Wat deze omstandigheden precies waren is niet bekend. Ze gebruikt kunst als een coping mechanisme: de enige uitweg die haar kan helpen om van haar verdriet te ontsnappen. Ze besluit in 1998 kunst lessen te volgen op de kunstacademie van Axelles, maar hier haalt ze geen voldoening uit. De kunstwereld houdt haar meer in bedwang dan dat ze er vrijheid in vindt.

Heft in eigen handen

Na 3 jaar een onbevredigende opleiding te hebben gehad op de kunstacademie, slaat Solange haar eigen weg in. Ze trekt zich los van de regels van de moderne kunst en keert naar waar ze altijd al naar op zoek is geweest, zichzelf: het maken van kunst wordt niet iets waar ze van wil leven, maar iets om te kunnen overleven. Ze maakt geen kunst meer op een manier om zichzelf te kunnen verkopen op de markt, maar op een manier waar ze haar pijn in kwijt kan. Zonder plan zet ze met haar potloden een eerste punt en met niks anders dan haar intuïtie gaat ze verder. Haar constante lijden laat haar leiden op het blad. Haar ronkende donkerte begint een visuele vorm te krijgen. Dit is terug te zien in al haar tekeningen. Zo komt onder andere haar serie ‘Behind the darkness’ en ‘Spirit Codex’ tot stand. De passende titel geeft al zelf een hint waar het over zou kunnen gaan. Wat oogt eerst als donkere vlakken worden al snel werelden vol kleur en vorm en vooral gevoel. Haar werken leven. Het ademt en beweegt. En als je heel goed luistert, hoor je ze zachtjes fluisteren. Solange haar werken nemen je mee in hun diepte en detail. Het zijn werelden binnen werelden. Met levende wezens en alsmaar vormende dimensies. Hoe langer je kijkt, hoe meer je gaat zien en iedereen zal iets anders zien. Iets wat ze zelf mee kunnen nemen, los kunnen laten of verbonden mee kunnen voelen.

Stukken uit de serie 'Behind the darkness'.

De kunst en de kunstenaar

Na eeuwenlang in de schaduw te hebben gestaan van de man, is de vrouwelijke kunstenaar een onderwerp dat hedendaags vaak wordt besproken. Hierdoor is er nu ook meer aandacht voor het feit dat wanneer er over een kunstwerk gesproken wordt dat gemaakt is door een vrouw, het vaak alleen over de levensloop van de kunstenaar zelf gaat in plaats van haar kunst. Bij mannen gaat het vaak wel over het werk. Wanneer er over zijn kunst wordt gesproken, gaat het altijd tot in de detail over zijn werk wat betreft zijn vaardigheden, hoe hij het werk gemaakt heeft en wat er met het werk bedoelt werd. Het is alsof bij de vrouwelijke kunstenaar haar levensloop, elke tegenslag die zij heeft meegemaakt, een eis is van wat haar juist interessant maakt en daarmee ook haar kunst. Haar kunst en zij zelf als een kunstenaar lijken op zichzelf niet relevant genoeg te zijn, zonder dat er een groot verhaal aan hangt.

Het is onbekend wat Solange heeft meegemaakt waardoor ze in een depressie verviel en dat doet er ook niet toe. Haar verhaal is geen uitnodiging tot medelijden om haar kunst te waarderen. Het is ook niet nodig om te kunnen begrijpen waar je naar kijkt en geen enkele kennis van kunstgeschiedenis die je dit ook gaat vertellen. Wat je erbij voelt, is al genoeg. Wat je erbij voelt, is het begrijpen. Deze eigen interpretatie van haar kunst maakt het juist zo mooi en waardevol. Zo wordt haar oneindige wereld nog groter.

Figuur 5: Spirit codex no.13, 2013.

Voor mij

Veel informatie over Solange zelf is bijna niet te vinden. Ze is een vrij privé persoon, maar ergens begrijp ik haar tot op het bot. ‘Behind the darkness no.10’ is het werk die mij heeft geïntroduceerd aan Solange. Ze heeft zo iets unieks en authentiek dat ik het gevoel had alsof ik een klavertje vier in een grasveld vond. Ik was opslag verliefd. Ik begreep gelijk wat ik zag. Ze stelt zich open en bloot voor op het papier. Haar adem in mijn nek en haar verdriet valt van het blad op mijn handen zo door mijn vingers heen. Het voelt zwaar en warm aan en het is alsof ik naar mezelf kijk. Vanaf het begin sprak ze me al aan en nodigde me uit om te kijken naar iets wat niet vertaald kan worden. Iets wat niet eens uitspreekbaar is. Ik leer mezelf kennen. Het is zielswerk en zij waagt zelfs nog om buiten die lijnen te gaan. Met alle genoegen ga ik met haar mee.

Figuur 6: Behind the darkness no.10, 2013.

Een werk van Solange is deel van de collectie van de Art & Marges museum in Brussel. Ze is deel geweest van tentoonstellingen die plaats hebben gevonden in België, Frankrijk en New York. In veel van deze tentoonstellingen werd zij gerepresenteerd door de Cavin Morris Gallery. Een galerie die zich focust op hedendaagse (vrouwelijke) kunstenaars die niet zozeer kunst maken voor de mainstream kunst wereld. In deze galerie zijn veel van haar werken ook te zien. Solange heeft recentelijk geen nieuwe werken gemaakt.

Meer over Cavin Morris Gallery:

Auteur: Noa van Breugel

 

Morris, Randall. Cavin-Morris Spotlight. 10 september 2015. https://www.cavinmorris.com/blog?offset=1444835511085

Frank, Priscilla. Addressing the Lack of Women in Non- mainstream Art. 14 oktober 2015. http://www.polad-hardouin.com/sites/default/files/documents/press-review/-addressing-lack-women-non-mainstream-art-christine-s.pdf

Cavin Morris Gallery. Spirit Codex; New Drawings by Solange Knopf. 30 mei 2014. https://issuu.com/cavinmorris/docs/spirit_codex_catalog_1

Raw Vision. Solange Knopf: an Art of Hallucination and Healing. 2014. https://rawvision.com/blogs/articles/articles-art-hallucination-and-healing