Meer vrouwen op zaal

<

ANA MENDIETA

>

<

ANA MENDIETA

>

  ‘’Not only one of the most influential feminist makers and overlooked artists of our time, but a perky, fearless, confrontational young woman who let nothing and no one get in her way’’ – Raquelin Mendieta (over haar zus Ana) 

Ana Mendieta maakte kunst waar je over moet nadenken. In haar kunstwerken maakt ze contact met natuur en laat haar lichaam het verhaal vertellen. Ze had een grote toekomst voor zich die haar helaas al snel is afgenomen. Na haar controversiële dood is een feministische golf ontstaan.

Ik wil Ana aandacht geven omdat ze een onbekend kunstenaar was en omdat de boodschap rondom haar kunst belangrijk is om te horen. Ze had een unieke manier van kunst maken. Ik wil met dit artikel de aandacht verschuiven van haar dood naar haar bijzondere leven en haar kunst. 

LEVENSLOOP

Ana werd geboren op 18 november 1948 in Cuba. Ze kwam uit een kunstzinnig gezin. Haar vader en moeder maakte beide kunst. Maar kunst was een hobby en je kon hier niet je carrière uit maken vertelde de ouders van Ana haar. Op 12-jarige leeftijd werd Ana samen met haar zus naar Amerika gestuurd om te vluchten voor een revolutie in Cuba. Ana en haar zus hebben een lange tijd in vluchtelingen kampen gezeten en zijn daarna naar een weeshuis in Iowa gestuurd. Beide zussen hadden het lastig in Amerika, ze spraken namelijk niet goed Engels en konden dus moeilijk contact met andere maken.

In 1966 begon Ana met een bachelor in schilderen. Toen ze deze had afgerond, is ze verdergegaan met een master in kunst. Ana heeft hard moeten vechten om deel te mogen nemen aan deze master. Zo zouden de faculteiten haar niet goed genoeg vinden, om ‘echte’ kunst te maken.

Maar ze zette door en werd toch aangenomen. Ana kreeg al snel een originele manier van kunst creëren door gebruik te maken van haar lichaam, de aarde en specifieke menselijke en organische materialen als: bloed, veren en vuur. Haar kunst presenteerde ze op allerlei manieren: door fotografie, film, tekeningen en live – performance art. Ze gebruikt onderwerpen zoals genderrollen, huiselijk geweld tegen vrouwen en discriminatie in haar werk, wat in deze tijd nog taboeonderwerpen waren.

In 1978 werd Ana haar werk ook internationaal geëxposeerd en moest ze voor haar werk veel in New York zijn. Hier ontmoette zij haar latere man Carl Andre. Een beroemd minimalistische kunstenaar. Ze woonde een tijd lang samen in een appartement in New York. Waar ze op 8 september 1985 op 37-jarige leeftijd is overleden.

KUNST

‘Facial hair’
Ana probeerde in haar kunst te spelen met gender. De grens tussen man en vrouw door elkaar te laten lopen. Ze wilde haar eigen lichaam gebruiken als manipulatie met de grens tussen ‘mannelijk’ en ‘vrouwelijk’

Dit werk (links) is gemaakt in 1972 en heeft geen titel. Facial hair lijkt passend. In dit beeld heeft Ana een snor gemaakt van het baardhaar van een medestudent. Een ‘mannelijk’ kenmerk. Door het gehele proces te laten zien van de snor opplakken zie je het proces van de scheidingslijn tussen man en vrouw vager worden. Het zegt ook iets over schoonheid. Je hoeft niet alleen vrouwelijk te zijn om als mooi gezien te worden. Het werk roept een discussie op over genderconstructies. Dit stuk benadrukt ook Ana haar nieuwsgierigheid naar organische materialen zoals haar.

Rape scene
Dit zijn foto’s van een live-performance van een verkrachting scene die Ana in 1973 heeft gedaan. Ze maakte deze performance naar aanleiding van een meisje dat verkracht en vermoord was op haar universiteit. Zo stond ze een uur lang in haar appartement terwijl medestudenten en faculteit leden kwamen kijken.

Het is een heel naar beeld om naar te kijken. Een eerste reactie is meestal wegkijken, doen alsof het niet bestaat. Maar doordat Ana aandacht gaf aan de verkrachting en moord van deze medestudent werd er juist een gesprek over gestart. Ana wilde met haar werk aandacht vragen voor geweld tegen vrouwen, met dit werk komt dat echt naar voren.

Na het kijken naar Ana haar werk wordt vaak de terechte vraag gesteld of zij zelf te maken heeft gehad met huiselijk geweld omdat dit onderwerp vaak terugkomt in haar werk. Het is nooit zeker vastgesteld.

Haar werk lijkt ook veel connecties te hebben met feministische kunst. Maar Ana zag zichzelf niet als feminist. ‘’American feminism as it stands is basically a white middle – class movement.’’

Imagen de Yagul, 1973

“For the images to have magic qualities… I had to go to the source of life, to mother Earth.”
De relatie tussen menselijkheid en de aarde was fundamenteel in het werk van Ana. In dit werk staat haar lichaam centraal. Ze ligt op de aarde met bloemen over haar gehele lichaam, net zoals grond planten de kans geeft om te groeien, geeft het vrouwelijk lichaam de kans om nieuw leven te laten groeien. Het lijkt ook alsof ze wordt begraven, dit heeft ook een link met de boodschap van Ana haar werk, namelijk dat dood en vergaan niet altijd het einde betekent, maar soms het begin van een nieuwe. Haar lichaam gaat terug de grond in en kan een bron worden voor de aarde op planten verder te laten groeien.

Ana wil met haar werk terug naar een meer ‘natuurlijke’ manier van leven. Ik denk dat dit beeld dat heel krachtig uitbeeldt.

Ana gaat vooral te werk met Land Art en Body art, en in imagen de Yagul komen deze twee prachtig samen.

''Ana wanted her work to be magical, to have power.'' - Raquelin Mendieta (Ana's zus)

OVERLIJDEN

Op 8 november 1985 belde de internationaal bekende kunstenaar Carl Andre de politie met de melding dat zijn vrouw Ana Mendieta uit het raam van hun appartement is gevallen. Tegen het einde van Ana haar leven hadden zij en Andre veel ruzie, ook dronk ze veel. Vrienden van Ana maakte zich zorgen over haar gezondheid, ze wisten dat het niet goed met haar ging. Ook zou ze voor haar dood een vriend hebben gebeld om te vertellen dat ze wilde scheiden van Andre.

Volgens Andre werd het Ana te veel dat hij meer succes boekte dan zij en dat ze daarom uit het raam is gesprongen. Maar meerdere buren hoorde een vrouw ‘nee, nee, nee’ roepen, en op Andre zijn neus zat een grote kras. Ook zou het raam te hoog moeten zijn geweest voor Ana om daaruit te vallen. Haar werk werd als bewijs gebruikt in de rechtszaal. ‘’Her work was about the earth and life, not about death.’’ (Raquelin Mandieta, zus Ana) 

Doordat er te weinig bewijs zou zijn tegen Andre, is hij vrijgesproken. Andre had veel bekende vrienden in de kunstwereld die hem bijstonden. Een bezoeker van haar uitvaart spreekt van een ‘lastercampagne’ die Ana zou moeten neerzetten als een ‘gekke Cubaan’.

 

WHEREISANAMENDIETA

Een groep van wel 500 protesteerders stond in het jaar 1992 voor het Guggenheim museum in New York. De groep gelooft dat Andre Ana heeft vermoord. Ze protesteren tegen een nieuwe expositie waar vier mannen centraal staan en een vrouw. Alle mannen zijn wit en een van deze mannen is Carl Andre. De protesteerders die het was gelukt om binnen te komen hebben de beelden van Andre vol gegooid met foto’s van Ana. De groep vind dat het museum een podium geeft aan een gewelddadige man en de kunst van een gekleurde vrouw totaal negeert.

De groep WHEREISANAMENDIETA komen op voor vrouwen, non – binaire, etnische minderheden die worden uitgewist door de samenleving en vooral door culturele instellingen.

Nadat de groep voor het Tate Modern hebben geprotesteerd omdat ze in een nieuw deel van het museum een beeldhouwwerk van Andre exposeerde reageerde een persvoorlichter van het Tate Modern zo: ‘Carl Andre is een van de leidende minimalistische kunstenaars van zijn generatie en een man die gelijk wordt gesteld in de ogen van de wet.’ En Ana dan? Waarom wordt haar kunst niet tentoongesteld?

Omdat Carl Andre als groot minimalistische kunstenaar wordt gezien, als een genie zal deze vreselijke gebeurtenis hem nooit definiëren als een kunstenaar. Hij is geniaal, dus wie zijn wij als samenleving om hem op zijn plek te zetten. Als je nu Carl Andre googelt komen er alleen maar resultaten over zijn kunstwerken, niets over de controversie van Ana haar dood waar hij wel eens medeplichtig aan zou kunnen zijn geweest.

Nadat O.J. Simpson werd beschuldigd van de moord op zijn ex-vrouw in 1995 hebben de Guerrilla Girls deze poster gemaakt. Ze vergelijken Andre en O.J Simpson met elkaar en linken hen aan geweld tegen vrouwen.

KEERZIJDE

Deze foto is gemaakt tijdens een protest van de groep WHEREISANAMENDIETA en is gebaseerd op haar werk body tracks. Ana haar werk inspireert dus veel vrouwen om zich uit te spreken en te protesteren tegen het geweld van mannen.

Maar er is ook een keerzijde. Ana wordt als een symbool gebruikt voor het feministische gevecht tegen gewelddadige mannen. Het gaat niet meer zo zeer om wie Ana was en de kunst die zij maakte. Zo zegt ook goede vriend van Ana, Coco Fuso, in een interview: ‘’All of the post-mortem canonization has nothing to do with how she lived or how she was treated during her life. I think she’s become a symbol used by many people to address sexism in the art world through personal attacks directed at Carl Andre. Many younger artists exploit the memory of Ana for their own professional advancement.’’

Ana Mendieta was een vrouw met prachtige ideeën over het leven wat ze naar buiten bracht met  experimentele kunst. Ze gebruikte haar lichaam en uitte het belang van natuur. Ze belichtte onderwerpen die in haar tijd nog taboe waren. Maar helaas is haar dood het grootste deel van haar verhaal geworden. Terwijl haar man, Carl Andre die getuige is geweest van haar dood, hier juist bijna niet meer mee verbonden is. Ik hoop dat na het lezen van dit artikel u vooral Ana haar levensverhaal en kunst zal doorvertellen.

Wilt u meer weten over het leven van Ana Mendieta? luister dan naar de aflevering van 'The Great Women Artist podcast' met als gast de nicht van Ana:
the great women artist podcast: Raquel Cecilia Mendieta on Ana Mendieta

Sarah ter Weijden

Literatuurlijst:

Podcast:

 

Video(s):

Online artikelen: