Jeugd

Rosa is dankzij haar vader in het schildersvak terecht gekomen. Hij zag haar interesse en talent toen ze nog jong was en begon haar vervolgens zelf schilderlessen te geven. In de 19^e eeuw was het niet gebruikelijk voor vrouwen om een creatief vak te leren of kunstenares te worden en dit was dan ook een door mannen gedomineerde wereld. Rosa’s vader Raymond was een volger van het Saint-Simonisme. Het Saint-Simonisme, genoemd naar de grondlegger graaf de Saint-Simon, is een utopisch-socialistische leer waarbij de menselijke rede als bron van alle wijsheid wordt beschouwd. Ook pleitte de Franse wijsgeer voor gelijkheid voor vrouwen en mannen. Rond de jaren 30 van de 19^e eeuw kwam er steeds meer belangstelling voor vrouwenrechten en dus konden ook veel feministen zich identificeren met dit aspect van het Saint-Simonisme. Raymond kwam hier veel mee in aanraking en vond het belangrijk dat zijn dochter zich kon ontwikkelen in een vakgebied van haar interesse zonder tegengehouden te worden door haar gender. Ondanks zijn goede bedoelingen ging Raymond Bonheur echter ver in zijn overtuigingen en liet zijn gezin in de steek om zich aan te sluiten bij een Saint-Simonistische gemeenschap. Rosa’s moeder, Sophie Bonheur, viel dit erg zwaar en het lukte haar niet om haar kinderen te onderhouden met haar inkomen als pianolerares. Sophie overleed aan stress en oververmoeidheid toen Rosa elf jaar oud was. Dit was een belangrijk keerpunt in Rosa’s leven. Het heeft haar gemotiveerd om succesvol te worden, iets van zichzelf te maken en nooit te trouwen.

Poppen

Poppen zijn een terugkerend aspect geweest in Rosa’s leven. Op een van de eerste schilderijen die Raymond van haar maakte als 4-jarig meisje houdt ze een pop in haar handen. Ze begon met het portretteren van haar eigen poppen en deed haar vader na als hij aan het werk was. Daarnaast is er, toen Rosa steeds bekender werd, een pop van haar gemaakt. De pop was vaak gekleed in mannenkleding net zoals Rosa zelf en was succesvol als speelgoed voor meisjes.

Crossdressen in de 19^e eeuw

Rosa was haar tijd ver vooruit. Ze leefde in een periode waarin er duidelijk onderscheid werd gemaakt tussen mannen en vrouwen. Zowel op het gebied van rechten als op het gebied van werk, zorgtaken, kleding en dergelijke. Dat Rosa van jongs af aan al rondliep met kort haar was dan ook zeer ongebruikelijk. Verder stond ze ook bekend vanwege het dragen van broeken oftewel “mannenkleding”. Vanwege haar werk kwam ze veel op plekken waar bijna alleen maar mannen kwamen zoals beurzen en kunstmarkten. Ook bevond ze zich regelmatig in slachthuizen om de dieren goed te kunnen bestuderen. Om ongewenste aandacht te voorkomen en gelijkwaardig te worden behandeld vond ze het makkelijker om zich mannelijk te kleden. Verder was haar argument dat ze deze kleding simpelweg praktisch en comfortabeler vond zitten en het haar hielp om minder op te vallen tussen alle mannen in haar werkveld. Rosa ontving zelfs een zogenaamde vergunning van de politie waarin ze toestemming kreeg voor het dragen van deze kleding. Daarnaast kleedde ze zich niet als een man van haar eigen tijd, maar droeg ze kleding in 18^e eeuwse stijl. Waarom ze dit deed is niet duidelijk.

Relaties

Rosa was een lesbische vrouw en is altijd open geweest over haar relaties met vrouwelijke partners. Haar eerste relatie was met de Franse Nathalie Micas (1824-1889). Ze leerde elkaar kennen in 1836 toen Rosa veertien jaar en Nathalie twaalf jaar oud was. Nathalie’s ouders hadden Raymond Bonheur opdracht gegeven tot het maken van een portret van hun dochter die vaak ziek was, met de verwachting dat ze niet lang meer zou leven. Ze kregen een hechte band en zijn uiteindelijk veertig jaar samen geweest tot Nathalie rond haar 65^e overleed. Net als Rosa was ze kunstenares geweest, maar was minder succesvol dan haar partner. Kort na het overlijden van Nathalie ontmoette Rosa Anna Klumpke (1856-1942) (afb. 6). Zij kende Rosa al vanwege de pop die van haar was uitgebracht. Anna was kunststudente en was samen met haar moeder uit Amerika naar Frankrijk gekomen. Zij en Rosa leerde elkaar kennen in 1889. In 1895 schilderde Anna een portret van Rosa en in 1898 gingen ze samenwonen. Na haar dood was Anna Rosa’s enige erfgenaam. Ter ere van Rosa opende ze in 1899 de Rosa Bonheur Memorial Art School waar kunstonderwijs werd gegeven aan vrouwen. Ook maakte ze een museum van Rosa’s atelier en heeft ze onder andere een prijs naar haar laten vernoemen bij de Société des artistes Francais. Anna Klumpke overleed in 1942 en werd naast Rosa en Nathalie begraven op La Père Lachaise begraafplaats in Parijs.

6. “Rosa met haar vriendin Anna Klumpke”,