Het esthetische en het gruwelijke. Het goede en het kwade. Het aardse en het spirituele. Dubbelzinnigheid is één van de terugkerende elementen in de kunstwerken van Natasja Kensmil. In haar werken richt ze zich voornamelijk op het verkennen van onderbelichte perspectieven in onze geschiedenis. Dit doet ze door machthebbers en onderdrukkers uit het verleden als onderwerp van haar schilderijen te nemen. In deze schilderijen bevraagt ze vervolgens machtsposities en machtsverhoudingen met als resultaat, voorstellingen die soms grimmig aanvoelen en gevoelens van ongemak oproepen.

„Het verleden voedt het heden, vormt het, en is er voortdurend mee in onderhandeling.’’ – Natasja Kensmil

Kensmil stelt dat een schilderij samenhangt met de manier waarop wij als individuen naar de wereld kijken. Door de diverse levenspaden die we bewandelen ontwikkelt ieder van ons een unieke blik waarmee we betekenis geven aan de wereld om ons heen. Naast deze individuele perspectieven dragen taal, cultuur en sociale groepen ook bij aan de vorming van een collectief geheugen. In haar werk daagt Kensmil dit laatste uit door het vaak eenzijdige historische narratief te herinterpreteren. Schilderen is voor haar meer dan iets maken dat aangenaam is om naar te kijken: het is voor haar een manier om een kritische blik te werpen op het verleden en de geschiedschrijving.

In een tijd waarin wereldleiders massaal opgeroepen worden tot een staakt-het-vuren in Gaza en de Nederlandse regering excuses heeft aangeboden voor de rol van de Nederlandse staat in het slavernijverleden, wordt duidelijk dat er binnen de maatschappij een verschuiving plaatsvindt met betrekking tot de kijk op het koloniale verleden en machtsongelijkheid. Op basis hiervan zou je kunnen denken dat Natasja Kensmil met haar werken bewust inspeelt op de actualiteit en maatschappelijke discussies. Dit is niet haar drijfveer. Het reflecteren op het verleden door te kijken naar de sporen die zij heeft achtergelaten, onze hedendaagse interpretatie ervan en wat het voor ons vandaag de dag betekent zijn vragen die zij vrijwel altijd in haar werken verkent. Ze benadrukt dan ook dat haar werk voor meerdere interpretaties vatbaar is is en niet ‘pamflettistisch’; het heeft geen activistische aard.

Hoewel Kensmil niet is opgegroeid in een tijd waarin de ‘Wet handelingsonbekwaamheid ’ geldig was (en vrouwen tot 14 juni 1956 zonder toestemming van hun vader of echtgenoot geen bankrekening mochten openen of werken) of waarin vrouwen geen toegang hadden tot de kunstacademie, heeft ook zij te maken gehad met struikelblokken van ongelijkheid in de kunstwereld.                   

Zo heeft ze voor haar gevoel soms drie keer zo hard moeten werken dan anderen om serieus genomen te worden. Ook heeft ze het volgende te horen gekregen van een docent op de academie: ‘’Jij bent een vrouw en de meeste vrouwen redden het niet in de kunst, want je wordt op een gegeven moment zwanger en dan is het afgelopen.’’ Ondanks ontwikkelingen die de kloof van ongelijkheid in de kunstwereld hebben verminderd, ervaren vrouwelijke kunstenaars nog steeds uitdagingen op gebied van seksisme.

Zoals bij veel kunstenaars nemen ook bij Kensmil haar associaties, gedachtes en emoties vorm aan in haar atelier. In deze ruimte zijn afbeeldingen te vinden van historische figuren en gebeurtenissen en kunstwerken van andere kunstenaars. Het atelier is voor haar een plek waar ze zich kan afsluiten van de buitenwereld en verbanden kan brengen tussen verschillende gebeurtenissen uit het heden en verleden. De afbeeldingen prikkelen haar verbeelding en dienen als bron van inspiratie.

„De complexiteit van haar onderwerpen wordt weerspiegeld in haar gelaagde manier van schilderen.’’ – Het Fries Museum

Wie weleens voor een schilderij van Natasja Kensmil heeft gestaan, zal wellicht hebben opgemerkt dat het textuurrijke werken zijn. In een palet van donkere en koude tinten olieverf verbeeldt zij haar interpretaties van de tegenstrijdige mens. Deze zoektocht bestaat onder meer uit onderzoek in de vorm van lezen over een bepaalde historische figuur of gebeurtenis. Al schilderend legt zij verbanden met het heden. 

In de loop van dit proces kan het onderwerp van haar schilderijen meerdere keren veranderen. In plaats van het schilderen te vervolgen op een andere doek, kiest zij ervoor om op hetzelfde doek steeds over de beelden heen te schilderen waardoor er lagen ontstaan. Deze lagen bouwt ze verder uit te door te schilderen met dikke, woeste verftoetsen, het verf te laten druipen of delen van het doek niet te schilderen. Haar manier van schilderen maakt de schilderijen dynamisch en draagt bij aan het realiseren van griezelige, maar bewonderingswaardige voorstellingen.

De kunstwerken van Kensmil kunnen tot op zekere hoogte gekoppeld worden aan het expressionisme vanwege de volgende kenmerken:

• Het overdrijven of vervormen van vormen om het werk een emotionele lading te geven en gevoelens bij de toeschouwer op te roepen.
• Het toepassen van dynamische verftoetsen om gevoelens te weeg te brengen.
• Het gebruik van symbolen om een narratief of boodschap te versterken.
• Het schilderen vanuit haar eigen ervaringen en associaties in plaats van het nabootsen van de werkelijkheid.
• Het zich bezighouden met relevante maatschappelijke vraagstukken door machtige figuren uit het verleden te bevragen in haar werk.